ROSJA  03

SANKT  PETERSBURG
- Cerkiew Zbawiciela na Krwi


Ty nie śpisz, carze! noc już w koło głucha
Śpią już dworzanie - a ty nie śpisz, carze;
Jeszcze Bóg łaskaw posłał na cię Ducha,
On cię w przeczuciach ostrzega o karze.
Lecz car chce zasnąć, gwałtem oczy zmruża,
Zaśnie głęboko - dawniej ileż razy
Był ostrzegany od anioła stróża
Mocniej, dobitniej, sennymi obrazy.
On tak zły nie był, dawniej był człowiekiem;
Powoli wreszcie zszedł aż na tyrana,
Anioły Pańskie uszły, a on z wiekiem
Coraz to głębiej wpadał w moc szatana.  

                     Adam Mickiewicz - Ustęp do III cz. "Dziadów"

   Nad jednym z petersburskich kanałów, Kanałem Gribojedowa znajduje się piękna cerkiew. Kiedy ją zobaczyłem to pierwsza myśl, pierwsze skojarzenie to Sobór Wasyla Błogosławionego na Placu Czerwonym w Moskwie. Sobór z moskiewskiego Placu Czerwonego jest powszechnie znany z licznych zdjęć, filmów. Tu w Sankt Petersburgu tak samo ładne, bajkowe, pokryte emalią jubilerską kopuły, a jest ich jeżeli dobrze policzyłem pięć, oraz dwie złote. 

   Tu muszę się przyznać, że nie do końca rozumiem pojęcia cerkiew i sobór. Cerkiew to wiadomo świątynia prawosławna, ewentualnie unicka. A sobór? To według mojej wiedzy też cerkiew, ale mająca szczególne znaczenie w mieście czy regionie, wyróżniająca się wielkością i bardzo często mająca więcej niż jedno miejsce sprawowania służby bożej.

   Ta położona nad kanałem w Sankt Petersburgu  to Cerkiew (Sobór) Zbawiciela na Krwi. 

   I kolejny mój problem, którego nie potrafiłem rozwiązać. Raz słyszę i czytam, że to Cerkiew Zbawiciela, a innym razem że to Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego. Obie te nazwy funkcjonują.

   Tak czy inaczej perełka architektury petersburskiej.

położona nad Kanałem Gribojedowa

Cerkiew Zbawiciela na Krwi :

a to ujęcie z drugiej strony :

jeszcze raz, w promieniach zachodzącego słońca :

a teraz spojrzenie na same tylko kopułki :

   Nazwa cerkwi " Na Krwi " nie wzięła się z niczego. Nazwa odwołuje się do carskiej krwi, która na tym miejscu została przelana. W roku 1881, pierwszego marca w tym miejscu dokonano udanego zamachu bombowego na cara Aleksandra II. Ten, trzeba to powiedzieć, wielki i światły car-reformator zniósł poddaństwo chłopów, skrócił służbę wojskową z 25 do 6 lat, wprowadził reformy w sądownictwie i administracji. Jednak w historii Polski zapisał się jako krwawy tłumiciel Powstania Styczniowego, oraz ten który zniósł resztki autonomii Królestwa Polskiego.

   Mimo korzystnych dla Rosji reform car Aleksander II był znienawidzony przez cześć społeczeństwa, przez anarchistów i przez Polaków. Zamachu dokonała grupa czterech zamachowców. Drugą śmiertelną dla cara bombę rzucił Ignacy Hryniewicki, zrusyfikowany polski szlachcic, który też w zamachu zginął.

   W miejscu śmierci Aleksandra II otwarto drewnianą kaplicę upamiętniającą to wydarzenie, a w latach 1883 - 1907 wybudowano dzisiejszą świątynię. Miejsce śmierci cara oznaczone jest baldachimem. 

baldachim w miejscu śmierci 

cara Aleksandra II :

   Cerkiew-sobór wybudowano w tradycyjnym rosyjskim stylu z XVI,  XVII wieku. Jest tak wewnątrz jak i na zewnątrz bogato dekorowana. Zewnątrz szkliwione cegły, płytki ceramiczne, mozaiki, emalie, złocenia, oraz marmur i granit. Całe niemal wnętrze pokryte jest mozaikami przedstawiającymi sceny z Nowego Testamentu, oraz wizerunki świętych. Ogólna powierzchnia mozaik to 6560 m2

wnętrze soboru :

ikonostas :

ikona Maryi w ikonostasie :

ikona Jezusa w ikonostasie :

widok na sklepienie :

mozaiki w poszczególnych kopułach :

postacie świętych :

nawiedzenie Św. Elżbiety :

ucieczka do Egiptu :

Jezus z Samarytanką przy studni :

modlitwa Jezusa w Ogojcu :

archanioł Gabriel :

archanioł Michał :

archanioł Rafał :

aniołowie boleści :

aniołowie adorujący :

kilka myśli o życiu :

Życie to zagadka,

nie trać czasu, bo jej nie rozwiążesz.

Trzeba kochać życie, aby je przeżywać

i trzeba przeżywać życie, aby je kochać.   

Źle jest żyć w okowach konieczności,

żadna jednak konieczność nie zmusza nas do życia.

Kto wznosi swoją katedrę, na której budowę potrzeba stu lat,

może sto lat żyć zachowując bogactwo serca. 

  

ROSJA  02

SANKT  PETERSBURG
- Twierdza Pietropawłowska



Dotykam muru,
oglądam rany po oblężeniu
i odciśnięte palce
nieznanego człowieka.
     Cegła skruszona przez czas
     trwa na stanowisku
     nie opuszcza miejsca
     wyznaczonego przed wiekami.
W wypalonej glinie
utrwalone są opowieści,
wyczuwam chropowatość
zapisanej historii.

                         / Alicja M. Kuberska - " Mury obronne " / 

   Wspomniałem w poprzednim moim wpisie, że początki Petersburga to rok 1703, kiedy to rozpoczęto jego budowę. Od czego można zacząć budowę przyszłej stolicy? Od wytyczenia głównej ulicy - Newskiego Prospektu? A może od budowy pałacu, siedziby cara?

   Budowę Petersburga  rozpoczęto nie jako budowę nowej stolicy, ale budowano obiekty fortyfikacyjne mające za cel obronę przed Szwedami zdobytych terytoriów w dolinie rzeki Newy, oraz rosyjskiego dostępu do Bałtyku. Nazwa fortyfikacji - Twierdza Pietropawłowska wzięła się od wybudowanego na jej terenie soboru pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła. Sześcioboczna twierdza zajmuje całą, położoną w delcie Newy Wyspę Zajęczą. Militarnej roli twierdza nigdy w praktyce nie pełniła ponieważ Szwecja została zwyciężona, a sama ufortyfikowana wyspa znalazła się w samym centrum prężnie rozwijającej się metropolii. Ostatecznie twierdza stała sę wielkim, a do tego sławnym więzieniem.

   W panoramie Sankt Petersburga Twierdza Pietropawłowska daje się łatwo zauważyć. Góruje nad nią, do niedawna najwyższy punkt miasta, to jest licząca 122 m pozłacana iglica dzwonnicy soboru

górująca nad Petersburgiem

iglica Soboru Pietropawłowskiego :

   Do twierdzy wchodzimy bramą Św. Piotra, zwaną też Bramą Piotrowską. Druga brama wiodąca do twierdzy to Brama Newska, od strony rzeki Newy.

Brama Piotrowska :

Brama Newska :

dwugłowy carski orzeł 
nad Bramą Piotrowską :

piękna ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem :

/ nad portalem budynku sąsiadującego z soborem /

   Kiedy wchodzimy do twierdzy nasz wzrok zatrzymuje się na centralnym obiekcie. Jest to sobór świętych Piotra i Pawła. Nie można powiedzieć by był to przykład typowej cerkwi, bo nie o to chodziło jego budowniczym. Sobór miał być miejscem chwały armii rosyjskiej w którym znajdować się miały zdobyte na wrogach wojenne sztandary, czy klucze do podbitych miast. Tak się nie stało. Dzisiaj świątynia jest po prostu muzeum, gdzie spoczywają prochy prawie wszystkich carów Rosji od Piotra I do Mikołaja II.
   Także barokowe wnętrze ze swoim marmurowym, bogato złoconym wystrojem nie odpowiada kanonom wnętrza cerkwi. Sam ikonostas wyróżnia się swoją nietypowością.

sobór Świętych Piotra i Pawła :

wnętrze soboru :

ikonostas, który nie przypomina ikonostasu :

ikona Świętego Piotra :

ikona Świętego Pawła :

  

mnie urzekła spoglądająca na mnie z ikony Maryja :

   Jak już wspomniałem Sobór Pietropawłowski pełni rolę grobowca carskiej rodziny Romanowów. Każda władza jest z boskiego nadania, carska tym bardziej. Pochowani są tutaj car Piotr I, caryca Katarzyna II i inni carowie, poza Piotrem II.  

nekropolia władców Rosji :

  Szczątki wspomnianego przeze mnie cara Mikołaja II zostały sprowadzone i pochowane w Pietropawłowskim soborze dopiero w roku 1998. Pochowano go w kaplicy Św. Katarzyny wraz z członkami jego rodziny.

grób cara Mikołaja II :

   Inne budynki Pietropawłowskiej Twierdzy, poza wyróżniającym się budynkiem soboru, nie skupiają już na sobie takiej uwagi. Są po prostu tak budowane by spełniały swoją funkcję.

Dom Komendanta :

   Kiedy militarna rola twierdzy przestała być najważniejszą, "znaleziono" dla niej do spełnienia nowe zadanie. W Bastionie Trubeckim w drugiej połowie XIX wieku zbudowano dwupiętrowy gmach w którym znajdował się główny polityczny areszt śledczy carskiej Rosji. Aktualnie w budynku tym mieści się muzealna ekspozycja poświęcona postaciom, które korzystać musiały z "gościny" w tym obiekcie.

muzealna ekspozycja Bastionu Trubeckiego :

   Ciekawym obiektem Pietropawłowskiej Twierdzy jest Monietnyj Dwor - mennica. Już trzysta lat wybija się tu numizmaty - monety, medale, ordery. Znajduje się tu muzeum mennicy, oraz patronacki sklep.

budynek mennicy :

   Na terenie twierdzy znajduje się pomnik inicjatora budowy, cara Piotra I. Postawiono go w 1991 roku. Nie było by w tym nic niezwykłego gdyby nie jeden szczegół. Dwumetrowa postać cara ma nieproporcjonalną malutką głowę. Podobno głowa wykonana została osobno na podstawie pośmiertnej maski cara. O tej rażącej nieproporcjonalności zdano sobie sprawę dopiero po złączeniu obu elementów. Zwiedzający zadają sobie pytanie czy za życia cara wykonawcy tego pomnika nie stracili by swoich własnych głów?

zaprzyjaźniłem się z carem Piotrem I :

 
Kilka przysłów o władzy:

carowie są jak zima,

bo dreszczem biednych przejmują.

łatwo się nauczyć panowania,

trudniej rządzenia.

czyż nie jest rzeczą dziwną,

że władcy ludzkości  posiadają o wiele wyższą rangę

nią jej nauczyciele.

im większą masz władzę,

tym większą musisz mieć cierpliwość.  

jest bardzo niebezpieczne, mieć rację w sprawach,

w których możni tego świata nie mają racji.

nie władza korumpuje.

korumpuje lęk przed utratą władzy.